Các giai đoạn ghẻ nước ở trẻ và cách chữa nhanh khỏi

Việc hiểu rõ các giai đoạn phát triển của bệnh ghẻ nước ở trẻ giúp cha mẹ có thể nhận biết sớm và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp, từ đó giảm thiểu biến chứng và giúp trẻ nhanh chóng hồi phục. Bài viết này, Sebamed sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các giai đoạn của bệnh ghẻ nước ở trẻ em cùng với phương pháp điều trị hiệu quả cho từng giai đoạn.

Các giai đoạn ghẻ nước ở trẻ em 

Bệnh ghẻ nước là một bệnh nhiễm trùng ngoài da do ký sinh trùng ghẻ (Sarcoptes scabiei hominis) thuộc họ Sarcoptidae gây ra. Loại ký sinh trùng này có kích thước cực nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường và chỉ phát triển duy nhất trên da người. Sau khi xâm nhập vào da, ký sinh trùng ghẻ sẽ đào hang ở lớp sừng của da để sinh sống và đẻ trứng. Trong vòng 20 ngày, trứng sẽ nở và phát triển thành ký sinh trùng trưởng thành, có khả năng sinh sôi rất nhanh với số lượng có thể lên đến vài trăm triệu con trên cơ thể người bệnh nếu không được điều trị.

Trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, dễ phát triển bệnh ghẻ nước hơn do có làn da nhạy cảm và hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện. Tổn thương do ghẻ gây ra trên da trẻ có thể nhanh chóng dẫn đến nhiễm trùng thứ phát nếu không được xử lý đúng cách. Bệnh có tính lây lan cao, dễ bùng phát thành dịch trong cộng đồng, đặc biệt tại các trường học, nhà trẻ hoặc trong gia đình khi có tiếp xúc da kề da với người bệnh.

Giai đoạn 1: Giai đoạn ủ bệnh và khởi phát (1-3 tuần đầu)

Giai đoạn đầu tiên của bệnh ghẻ nước thường rất khó phát hiện vì các triệu chứng chưa rõ ràng. Trong những ngày đầu tiên bị bệnh, trẻ chưa có biểu hiện rõ ràng. Đây là giai đoạn ký sinh trùng đã xâm nhập vào da nhưng cơ thể chưa kịp phản ứng mạnh mẽ.

Ban đầu trẻ không xuất hiện các biểu hiện cho thấy bị ký sinh trùng ghẻ xâm nhập mà chỉ có dấu hiệu ngứa ngáy và gãi nhiều. Triệu chứng đặc trưng nhất ở giai đoạn này là tình trạng ngứa, đặc biệt vào ban đêm khi nhiệt độ cơ thể tăng lên và ký sinh trùng ghẻ bắt đầu hoạt động mạnh hơn. Ngứa dữ dội, đặc biệt vào ban đêm, là dấu hiệu cho thấy sự hiện diện của ký sinh trùng ghẻ.

Tại giai đoạn này, trên da trẻ chưa xuất hiện các mụn nước hoặc tổn thương rõ ràng. Trẻ có thể khó chịu, quấy khóc, gãi nhiều nhưng cha mẹ thường khó nhận biết đây là dấu hiệu của bệnh ghẻ nước. Nhiều trường hợp, tình trạng ngứa được cho là do dị ứng hoặc da khô, dẫn đến chậm trễ trong việc chẩn đoán và điều trị.

Giai đoạn 2: Giai đoạn toàn phát (sau 3-6 tuần)

Khi bước sang giai đoạn 2, trên cơ thể trẻ sẽ bắt đầu xuất hiện những đường hang ngang dọc dài vài mm, hình chữ chi, màu trắng xám, dài vài mm đầu hang là các mụn nước. Các đường hang này là dấu vết của ký sinh trùng đào hang dưới da, nơi chúng di chuyển và đẻ trứng. Đây là giai đoạn bệnh phát triển toàn diện với các biểu hiện điển hình rõ ràng trên da trẻ.

Không chỉ các đường hang mà trẻ cũng mọc thêm nhiều mụn nước nằm rải rác ở vùng cổ tay, kẽ ngón tay, cẳng tay, kẽ mông, mặt trong đùi và bộ phận sinh dục. Phía bên trong cổ tay xuất hiện các đường lượn sóng màu nâu hoặc bạc. Dấu hiệu bệnh ghẻ nước ở trẻ em sẽ rõ rệt hơn vào ban đêm bởi lúc này cái ghẻ bắt đầu di chuyển gây kích ứng. 

Ở trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh, vị trí xuất hiện ghẻ có thể khác với trẻ lớn hơn. Ở giai đoạn này, triệu chứng của bệnh ghẻ khá giống với trẻ sơ sinh, tuy nhiên vết ngứa sẽ xuất hiện trên mặt, cạnh bên của gót chân. Trẻ ở độ tuổi này đã có thể nhận biết cảm giác ngứa nên sẽ gãi nhiều hơn, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng da cao hơn.

Các triệu chứng khác bao gồm: mụn nước nhỏ li ti, ban đỏ, vết trầy xước do gãi, có thể xuất hiện mủ nếu bị nhiễm trùng thứ phát. Trẻ ngứa dữ dội, khó ngủ, quấy khóc và ăn kém. Tình trạng ngứa ngáy dai dẳng có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt, học tập và phát triển của trẻ.

Giai đoạn 3: Giai đoạn biến chứng (sau 6 tuần nếu không điều trị)

Nếu bệnh ghẻ nước không được điều trị kịp thời hoặc điều trị không đúng cách, bệnh có thể tiến triển sang giai đoạn biến chứng nghiêm trọng. Tình trạng này xảy ra khi da bạn bị kích ứng và viêm do ngứa dữ dội. Ở giai đoạn này, tình trạng nhiễm trùng da thứ phát trở nên rõ rệt với các triệu chứng như da sưng đỏ, nóng, đau, có mủ chảy ra. Các vết gãi bị nhiễm trùng có thể hình thành ổ áp xe, viêm da mủ lan rộng.

Ghẻ vảy là một dạng ghẻ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng hơn. Đây là tình trạng ghẻ có số lượng lớn ký sinh trùng trên da. Bệnh này có thể phát triển ở trẻ em, người lớn tuổi và những người có hệ miễn dịch suy yếu. Bệnh có khả năng lây nhiễm cao. Không giống như ghẻ thông thường, phát ban ghẻ vảy thường không ngứa. Ở ghẻ vảy, sự gia tăng số lượng ghẻ khiến da hình thành các lớp vảy dày, sần sùi.

Một dạng đặc biệt là bệnh ghẻ nốt, thường xuất hiện ở vùng bẹn, bộ phận sinh dục và nách. Các nốt này có màu đỏ nâu, kích thước 5-6mm, gây ngứa dữ dội và có thể tồn tại nhiều tháng sau khi đã điều trị diệt ký sinh trùng. Đây là phản ứng quá mẫn cảm của cơ thể với ký sinh trùng ghẻ, rất khó điều trị và dễ tái phát.

Trẻ có thể bị sốt do nhiễm trùng, mệt mỏi, chán ăn, sụt cân. Da trẻ bị tổn thương nặng với nhiều vết loét, vảy, chai cứng. Bệnh ghẻ nước ở trẻ nhỏ tuy không ảnh hưởng đến tính mạng và sức khỏe nhưng biến chứng gây ra là làn da nhiều sẹo, gây mất thẩm mỹ cho cuộc sống về sau của trẻ. Ngoài ra, bệnh còn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm hạch, viêm cầu thận do liên cầu khuẩn, thậm chí nhiễm trùng huyết trong trường hợp nặng.

Cách chữa ghẻ trẻ em theo từng giai đoạn

Cách chữa bệnh ghẻ nước ở trẻ nhỏ giai đoạn 1

Giai đoạn đầu là thời điểm vàng để điều trị bệnh ghẻ nước hiệu quả nhất. Khi phát hiện trẻ có biểu hiện ngứa bất thường, đặc biệt vào ban đêm, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ da liễu để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.

Tùy vào độ tuổi mà sẽ có các hướng điều trị khác nhau. Bác sĩ thường chỉ định sử dụng thuốc bôi chống ghẻ ngay từ giai đoạn này. Các loại thuốc bôi điều trị ghẻ nước như: Dung dịch Diethylphtalate (DEP), Permethrin 5% (Elimite), Gamma benzene hydrochoride 1% (Lindana) hoặc Benzoate de benzyl 25% (Ascabiol) được chỉ định phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Thuốc cần được bôi từ cổ xuống toàn thân, bao gồm cả kẽ ngón tay, ngón chân và vùng kín, tránh vùng mắt và miệng.

Bênh cạnh đó, bố mẹ cũng chú ý hơn về việc vệ sinh cá nhân. Thay vì dùng sữa tắm, cha mẹ nên dùng nước ấm đun sôi để nguội hoặc nước ấm pha muối loãng để tắm cho trẻ. Sau khi tắm hãy dùng khăn mềm thấm khô người cho trẻ. Và giặt khăn sạch sẽ bằng nước sôi ngay sau đó. Việc vệ sinh sạch sẽ giúp loại bỏ ký sinh trùng trên bề mặt da và ngăn chặn sự lây lan.

Đồng thời, tất cả quần áo, khăn tắm, ga gối, chăn màn mà trẻ sử dụng cần được giặt bằng nước nóng trên 60 độ C và phơi nắng gắt. Đồ chơi của trẻ cần được làm sạch hoặc bỏ vào túi nilon kín trong 7 ngày để ký sinh trùng chết tự nhiên.

Do tính lây lan cao của bệnh, tất cả thành viên trong gia đình nên được kiểm tra và điều trị đồng thời ngay cả khi chưa có triệu chứng. Điều này giúp ngăn chặn sự lây lan qua lại và tái nhiễm.

Cách chữa ghẻ nước trẻ em giai đoạn 2

Giai đoạn 2 với các triệu chứng rõ ràng, đòi hỏi phương pháp điều trị mạnh mẽ và toàn diện hơn để kiểm soát bệnh ghẻ và ngăn chặn biến chứng có thể xảy ra.

Lúc này, do tình trạng nhiễm ghẻ nặng hơn, bệnh ghẻ sẽ được điều trị bằng một số loại thuốc bôi chống ngứa như D.E.P, Permethrin 5%, Benzoate de benzyle 25%, Gamma benzene hydrochloride 1%, nhưng thuốc cần phải bôi trực tiếp lên vùng da bị thương tổn. Thuốc được bôi toàn thân từ cổ xuống, để qua đêm (thường 8-12 giờ) rồi tắm sạch vào sáng hôm sau. Trẻ sẽ được tái khám sau 1 tuần để đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh phác đồ nếu cần thiết. 

Đối với trường hợp ngứa nhiều, bác sĩ có thể kê thêm thuốc kháng Histamin uống để giảm ngứa và giúp trẻ ngủ ngon hơn. Thuốc Diphenhydramin cũng được dùng để giảm cảm giác ngứa và ngăn chặn phản ứng dị ứng với ghẻ.

Nếu da bị trầy xước, lở loét hoặc nhiễm trùng, cần làm sạch vết thương bằng nước muối sinh lý hoặc nước muối loãng. Sử dụng nước muối loãng để rửa vùng da bị ghẻ. Nước muối có tính kháng vi khuẩn và có thể giúp làm sạch vùng da. Pha một muỗng cà phê muối biển vào một cốc nước ấm. Có thể bôi thuốc kháng sinh tại chỗ nếu có nhiễm trùng.

Bên cạnh đó, mặc dù chế độ ăn uống không trực tiếp chữa trị bệnh ghẻ nước, nhưng trẻ vẫn cần một chế độ dinh dưỡng đầy đủ để tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể nhanh chóng phục hồi. Trong giai đoạn trẻ bị bệnh ghẻ nước, cha mẹ hãy cho con bổ sung thực phẩm giàu vitamin C và vitamin A để thúc đẩy quá trình chữa lành da.

Tương tự như giai đoạn 1, bố mẹ cũng cần vệ sinh toàn diện đồ dùng cá nhân, giường nằm, ghế ngồi của cả gia đình kỹ lưỡng. 

Cách chữa ghẻ nước ở trẻ em giai đoạn 3

Giai đoạn biến chứng đòi hỏi sự can thiệp tích cực của bác sĩ chuyên khoa và có thể cần nhập viện trong trường hợp nặng.

Theo đó, ưu tiên hàng đầu là kiểm soát tình trạng nhiễm trùng. Bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh đường uống phù hợp với loại vi khuẩn gây nhiễm trùng cho trẻ. Trong trường hợp nhiễm trùng nặng, có thể cần sử dụng kháng sinh tiêm tĩnh mạch. Vết thương cần được làm sạch, thay băng hàng ngày và theo dõi sát sao.

Và trẻ thường vẫn tiếp tục sử dụng thuốc diệt ghẻ nhưng cần thận trọng hơn do da đã tổn thương. Có thể cần dùng các loại thuốc nhẹ hơn hoặc pha loãng để tránh kích ứng thêm. Thuốc bôi corticoid có thể được chỉ định để giảm viêm và ngứa. Đối với bệnh ghẻ nốt, có thể cần tiêm corticoid trực tiếp vào nốt hoặc sử dụng thuốc bôi corticoid mạnh. Điều trị có thể kéo dài nhiều tháng và đòi hỏi sự kiên trì.

Do đã sang giai đoạn nhiễm trùng nên trẻ cần được nghỉ ngơi đầy đủ, giữ tinh thần thoải mái, bổ sung dinh dưỡng, tăng cường protein, vitamin và khoáng chất để giúp da mau lành. Sau khi vết thương lành, cần sử dụng các sản phẩm trị sẹo chuyên dụng, massage nhẹ nhàng và tránh ánh nắng mặt trời để giảm thiểu sẹo xấu. 

Cách phòng ngừa bệnh ghẻ nước ở trẻ nhỏ

Vệ sinh cá nhân đúng cách

Việc vệ sinh cá nhân đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh ghẻ nước ở mọi giai đoạn. Trẻ cần được tắm hàng ngày bằng nước ấm sạch, có thể pha thêm muối loãng để giảm ngứa và sát khuẩn. Tránh sử dụng xà phòng hoặc sữa tắm có chất tẩy rửa mạnh vì có thể làm khô da và kích ứng thêm. Sau khi tắm, dùng khăn mềm thấm nhẹ nhàng, không chà xát mạnh. Cắt ngắn móng tay của trẻ để tránh gãi làm tổn thương da.

Sản phẩm tham khảo:

• Sữa tắm gội dịu nhẹ cho bé Sebamed pH5.5
• Sữa Tắm Tạo Bọt Em Bé Sebamed

Vệ sinh môi trường sống

Môi trường sống sạch sẽ giúp ngăn chặn sự lây lan và tái nhiễm. Quần áo, khăn tắm, ga gối, chăn màn cần được thay và giặt hàng ngày bằng nước nóng trên 60 độ C, phơi nắng gắt. Đồ chơi của trẹ, đặc biệt đồ chơi vải, cần được giặt sạch hoặc phơi nắng. Nhà cửa cần được lau chùi sạch sẽ, giữ khô ráo và thông thoáng. Sofa, nệm, thảm có thể hút bụi kỹ và phơi nắng hoặc hơi nóng.

Cách ly và hạn chế tiếp xúc

Trong thời gian điều trị 1-2 ngày đầu, trẻ không nên đến trường, nhà trẻ hoặc nơi tập trung đông người để tránh lây lan cho người khác. Tất cả người trong gia đình nên được kiểm tra và điều trị dự phòng ngay cả khi chưa có triệu chứng.

Theo dõi và tái khám định kỳ

Sau khi điều trị, cần đưa trẻ đi tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ để đánh giá hiệu quả và phát hiện sớm nếu có tái phát. Triệu chứng ngứa có thể kéo dài 2-4 tuần sau khi đã diệt hết ký sinh trùng do phản ứng dị ứng còn sót lại. Nếu sau 4 tuần trẻ vẫn còn ngứa hoặc xuất hiện tổn thương mới, cần đưa trẻ đi khám lại ngay.

Tuân thủ đúng điều trị của bác sĩ

Điều trị ghẻ nước cần được thực hiện đầy đủ theo chỉ định của bác sĩ. Không được tự ý ngừng thuốc khi thấy triệu chứng giảm vì ký sinh trùng có thể chưa bị tiêu diệt hoàn toàn. Tất cả thành viên trong gia đình cần được điều trị đồng thời để tránh lây nhiễm qua lại. Thuốc bôi phải được bôi đúng liều lượng, đúng thời gian và đúng cách.

Xây dựng thói quen vệ sinh tốt

Dạy trẻ thói quen rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Tắm rửa sạch sẽ hàng ngày, thay quần áo sạch. Không dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn tắm, quần áo, lược chải đầu với người khác. Giữ móng tay, móng chân ngắn và sạch sẽ.

Cải thiện điều kiện sống

Đảm bảo nhà ở thông thoáng, đủ ánh sáng mặt trời. Giặt giũ và phơi đồ dùng thường xuyên. Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, tránh ẩm thấp. Nếu điều kiện cho phép, nên trang bị máy hút ẩm trong mùa mưa và máy sấy quần áo để đảm bảo đồ dùng luôn khô ráo.

Nâng cao sức đề kháng

Đảm bảo trẻ được ăn uống đầy đủ dinh dưỡng với nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin. Tập thể dục thể thao phù hợp với lứa tuổi để tăng cường sức khỏe. Đảm bảo giấc ngủ đủ giấc để cơ thể được nghỉ ngơi và phục hồi. Tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine theo lịch để bảo vệ sức khỏe tổng thể.

Bệnh ghẻ nước ở trẻ em hoàn toàn có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Hiểu rõ các giai đoạn phát triển của bệnh từ giai đoạn ủ bệnh, giai đoạn toàn phát đến giai đoạn biến chứng giúp cha mẹ có thể nhận biết kịp thời và áp dụng biện pháp điều trị phù hợp.

Mỗi giai đoạn đòi hỏi phương pháp tiếp cận khác nhau, từ điều trị đơn giản với thuốc bôi ở giai đoạn đầu đến điều trị phức tạp hơn với kháng sinh và chăm sóc đặc biệt ở giai đoạn biến chứng. Tin rằng, với sự quan tâm và chăm sóc đúng cách từ cha mẹ cùng với hướng dẫn của bác sĩ, bệnh ghẻ nước trẻ sơ sinh hoàn toàn có thể được kiểm soát hiệu quả.