Chàm chân: Nguyên nhân, triệu chứng, cách giảm triệu chứng tại nhà

Bạn có bao giờ thắc mắc bị chàm chân là gì? Bệnh chàm có thể xuất hiện trên khắp cơ thể, nhưng một số loại chàm như tổ đỉa, viêm da cơ địa (chàm thể tạng), viêm da thần kinh và viêm da ứ trệ thường xuất hiện ở bàn chân. Cùng Sebamed tìm hiểu thêm về bệnh chàm chân, nguyên nhân và các phương pháp điều trị để giảm triệu chứng khó chịu mà nó mang lại.

Bệnh chàm ở chân là gì?

Chàm là một nhóm các tình trạng gây viêm da. Có nhiều loại chàm, một số loại thường gặp ở bàn chân. Các loại chàm thường xuất hiện ở chân bao gồm:

• Viêm da dị ứng: Loại chàm phổ biến nhất thường bắt đầu ở trẻ em, có thể xuất hiện ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, bao gồm cả mu bàn chân và mắt cá chân. Một trong những triệu chứng chính là ngứa dữ dội.
• Chàm tổ đỉa: Viêm gây ra các mụn nước nhỏ, đau ở bàn chân và bàn tay. Một số người chỉ bị một lần và khỏi sau vài tuần, trong khi những người khác có thể sống chung với nó suốt đời. Điều trị có thể bao gồm dẫn lưu dịch mụn nước và băng bó đúng cách bằng kem kháng sinh steroid.
• Viêm da thần kinh: Do ngứa, viêm da thần kinh xảy ra ở tuổi già và phổ biến hơn ở những người mắc các loại bệnh chàm khác. Các mảng da dày đổi màu có thể xuất hiện ở bàn chân, mắt cá chân, bàn tay, cổ tay và các bộ phận khác của cơ thể.
• Viêm da tĩnh mạch: Tuần hoàn kém ở chân có thể làm tăng nguy cơ mắc loại chàm này, ảnh hưởng đến bàn chân hoặc cẳng chân. Bệnh thường gặp ở những người bị suy tĩnh mạch mạn tính (khi tĩnh mạch ở chân không cho máu chảy về tim) và chân bị sưng. Các triệu chứng ban đầu bao gồm sưng mắt cá chân và các đốm đổi màu nâu cam. Phương pháp điều trị bao gồm mang vớ y khoa và kê cao chân suốt cả ngày.

Nguyên nhân mắc bệnh chàm da chân

Nguyên nhân di truyền và cơ địa

Chàm chân thường có yếu tố di truyền mạnh mẽ, đặc biệt là viêm da dị ứng, loại chàm phổ biến nhất thường bắt đầu từ trẻ em và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh dị ứng như hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc chàm có nguy cơ cao hơn. Hệ miễn dịch của những người này thường phản ứng quá mức với các tác nhân môi trường thông thường, dẫn đến tình trạng viêm da mãn tính.

Các tác nhân kích hoạt từ môi trường

Môi trường sống và làm việc đóng vai trò quan trọng trong việc kích hoạt các cơn bùng phát chàm chân. Khí hậu khắc nghiệt như quá khô hanh hoặc quá ẩm ướt đều có thể làm tình trạng da trở nên tồi tệ hơn. Tiếp xúc với các hóa chất trong môi trường như chất tẩy rửa, xà phòng có độ pH cao, nước hoa, hương liệu tổng hợp cũng là những yếu tố nguy cơ phổ biến. Đặc biệt, những người thường xuyên tiếp xúc với nước như nhân viên y tế, công nhân vệ sinh có nguy cơ cao mắc chàm kẽ ngón chân.

Vấn đề tuần hoàn và các bệnh nền

Viêm da tĩnh mạch là một dạng chàm đặc trưng ở chân, thường xuất hiện ở những người bị suy tĩnh mạch mãn tính, khi hệ tĩnh mạch ở chân không thể đưa máu về tim một cách hiệu quả. Tình trạng này dẫn đến ứ trệ máu, sưng chân và cuối cùng là viêm da. Các bệnh nền khác như tiểu đường, béo phì, hoặc các rối loạn về hệ thống miễn dịch cũng làm tăng nguy cơ mắc chàm chân do ảnh hưởng đến quá trình phục hồi và bảo vệ da tự nhiên.

Yếu tố tâm lý và lối sống

Căng thẳng, stress kéo dài có thể làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể, khiến da trở nên nhạy cảm hơn và dễ bị ngứa. Thiếu ngủ, chế độ ăn uống không cân bằng, đặc biệt là thiếu các vitamin và khoáng chất cần thiết như vitamin D, omega-3, zinc cũng có thể góp phần làm suy yếu hàng rào bảo vệ da. Thói quen vệ sinh cá nhân không phù hợp như tắm nước quá nóng, sử dụng xà phòng mạnh, hoặc không dưỡng ẩm đầy đủ sau khi tắm đều có thể kích hoạt tình trạng chàm.

Mặc quần áo giày dép và trang phục chật

Việc lựa chọn giày dép và trang phục không phù hợp cũng là một nguyên nhân phổ biến gây ra chàm chân. Giày quá chật, không thông thoáng tạo môi trường ẩm ướt, nóng bức thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển. Các chất liệu giày như da tổng hợp, cao su hoặc các hóa chất dùng trong quá trình thuộc da có thể gây dị ứng tiếp xúc. Tương tự, việc đi tất làm từ chất liệu tổng hợp như polyester, nylon thay vì cotton tự nhiên cũng có thể gây ra ma sát và tích tụ mồ hôi, dẫn đến kích ứng da.

Dấu hiệu bị chàm da chân

Các triệu chứng của bệnh chàm sẽ có một số dấu hiệu chung và một số dấu hiệu khác nhau tùy thuộc vào loại chàm bạn mắc phải. Da bị ảnh hưởng thường có màu đỏ, viêm và cảm giác nóng rát. Bề mặt da có thể khô, bong vảy hoặc ngược lại, ẩm ướt và chảy dịch trong một số trường hợp nghiêm trọng. Ngứa là triệu chứng gần như luôn có mặt, có thể từ mức độ nhẹ đến dữ dội, thường tăng nặng vào ban đêm. Da có thể dày lên, sần sùi do gãi nhiều, và trong các trường hợp mãn tính, có thể xuất hiện các vết nứt sâu gây đau đớn.

Bên cạnh đó, tùy từng loại sẽ thêm các dấu hiệu, đặc điểm khác nhau. Cụ thể như sau: 

Triệu chứng của viêm da dị ứng ở chân

Loại chàm phổ biến nhất này thường xuất hiện với triệu chứng đặc trưng là ngứa dữ dội, có thể kéo dài cả ngày lẫn đêm và làm gián đoạn giấc ngủ. Da ở mu bàn chân và mắt cá chân trở nên đỏ, sưng, có thể xuất hiện các mảng da khô, bong tróc. Ở trẻ em, triệu chứng có thể biểu hiện dưới dạng da ẩm ướt, chảy dịch, trong khi ở người lớn thường là da khô, dày lên do gãi nhiều. Các vùng da bị ảnh hưởng có thể thay đổi màu sắc, trở nên sẫm màu hơn bình thường sau khi viêm lành.

Biểu hiện của chàm tổ đỉa

Chàm tổ đỉa ở chân có đặc điểm rất đặc trưng với sự xuất hiện của các mụn nước nhỏ, trong suốt, thường tập trung ở lòng bàn chân, cạnh bàn chân và các ngón chân. Những mụn nước này gây cảm giác đau, rát và ngứa dữ dội, đặc biệt khi bị vỡ. Sau khi mụn nước khô, da có thể bong vảy và để lại những vết nứt nẻ đau đớn. Tình trạng này có thể tái phát theo chu kỳ, một số người chỉ bị một lần rồi khỏi, trong khi số khác có thể phải đối mặt với bệnh suốt đời.

Đặc điểm của viêm da thần kinh

Viêm da thần kinh do ngứa thường xuất hiện ở người lớn tuổi và những người có tiền sử mắc các loại chàm khác. Triệu chứng đặc trưng là sự hình thành các mảng da dày, sần sùi, đổi màu ở bàn chân và mắt cá chân. Những mảng da này thường có màu nâu sẫm hoặc đỏ thẫm, bề mặt nhám và có thể nứt nẻ. Cảm giác ngứa dữ dội khiến bệnh nhân không thể kiểm soát được việc gãi, tạo thành vòng luẩn quẩn: ngứa – gãi – tổn thương da – viêm nhiễm – ngứa nhiều hơn.

Triệu chứng của viêm da tĩnh mạch

Loại chàm này thường bắt đầu với triệu chứng sưng mắt cá chân, đặc biệt rõ ràng vào cuối ngày sau khi đứng hoặc ngồi lâu. Trên da xuất hiện các đốm đổi màu nâu cam đặc trưng, thường bắt đầu quanh mắt cá chân và có thể lan rộng lên cẳng chân. Da trở nên khô, bong tróc và có thể xuất hiện các vết loét khó lành ở vùng mắt cá chân. Bệnh nhân thường cảm thấy nặng chân, mỏi chân và cảm giác căng tức, đặc biệt khi đứng lâu.

Cách chữa chàm ở chân lành tính mà hiệu quả

Bệnh chàm mãn tính ở bàn chân có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và làm giảm chất lượng cuộc sống. Về bản chất, để chữa dứt điểm thì mất rất nhiều thời gian. Khi mới khởi phát, các bạn cần đi khám bác sĩ sớm và tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ đưa ra để giảm triệu chứng và giữ ở trạng thái bình thường. Các bạn có thể được bác sĩ kê kết hợp cả thuốc bôi ngoài da, thuốc uống hỗ trợ để cải thiện tình hình.

Các bạn cũng cần hiểu, điều trị chàm chân không chỉ dừng lại ở việc sử dụng thuốc mà cần một cách tiếp cận toàn diện, bao gồm thay đổi lối sống, xây dựng thói quen chăm sóc da đúng cách, quản lý stress và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng. Việc xác định và tránh các tác nhân kích hoạt cá nhân là chìa khóa để kiểm soát bệnh lâu dài và giảm thiểu tần suất tái phát.

Vì bệnh chàm có thể kéo dài, điều quan trọng là phải tìm ra phương pháp điều trị phù hợp với bạn. Cụ thể:

Chăm sóc da chân cẩn thận hàng ngày

Xây dựng thói quen chăm sóc da tốt rất quan trọng để kiểm soát bệnh chàm, dù bạn đang chăm sóc bản thân hay người thân mình. Giữ da sạch sẽ, được bảo vệ và đủ ẩm sẽ tạo ra một hàng rào bảo vệ da, giúp giảm mẩn đỏ, ngứa ngáy và khô da. Một số mẹo chăm sóc da bao gồm:

• Đắp khăn lạnh, ướt hoặc túi chườm đá để làm dịu da khi da bị đỏ, viêm hoặc ngứa.
• Tránh tắm vòi sen và bồn tắm nước nóng quá lâu. Các bạn rút ngắn thời gian tắm và tắm nước ở mức ấm; tắm nước quá nóng có thể làm khô da.
• Mua các loại sữa rửa mặt và kem dưỡng ẩm không chứa chất gây dị ứng và hương liệu.
• Thoa một lớp kem dưỡng ẩm dày lên da ẩm để khóa ẩm. Bạn có thể cần trao đổi với bác sĩ chăm sóc sức khỏe hoặc bác sĩ chuyên khoa dị ứng để tìm ra loại kem dưỡng ẩm phù hợp nhất.
• Các bạn cũng có thể cân nhắc việc ủ kem dưỡng chân qua đêm, giúp làm dịu da và khi thuốc bôi ngoài da sẽ phát huy tác dụng tốt hơn. Thực hiện như sau: Thoa kem dưỡng ẩm, quấn chân nhẹ nhàng bằng màng bọc thực phẩm, sau đó đi một đôi tất sạch và khô rồi đi ngủ.

Giảm căng thẳng

Căng thẳng quá mức có thể làm tăng tình trạng viêm, khiến chàm chân nặng hơn. Ngược lại, các triệu chứng liên quan đến bệnh chàm có thể khiến nhiều bạn lo lắng, căng thẳng khiến vấn đề trở nên phức tạp hơn. Để giảm bệnh chàm, các bạn phải phải kiểm soát các tác nhân gây bệnh chàm cũng như các tác nhân gây căng thẳng cho bản thân.

Một khi bạn có thể xác định được nguyên nhân gây căng thẳng, bạn có thể tìm ra giải pháp để giải tỏa căng thẳng tốt nhất. Các gợi ý như tập thể dục, chế độ ăn uống lành mạnh, thiền định, ra ngoài, tìm kiếm sự hỗ trợ xã hội hoặc tư vấn sức khỏe tâm thần đều là những cách để kiểm soát căng thẳng phổ biến và hiệu quả nhất.

Ăn một chế độ dinh dưỡng

Một chế độ ăn uống bổ dưỡng giảm chàm sẽ bao gồm loại bỏ tất cả các chất gây dị ứng, tập trung vào việc cung cấp đủ nước và lựa chọn thực phẩm nguyên chất. Một số loại thực phẩm và đồ uống có thể làm giảm triệu chứng chàm chân, bao gồm:

• Axit béo Omega-3 (quả óc chó, cá béo như cá hồi hoặc cá ngừ albacore, thực phẩm bổ sung)
• Vitamin D (cá hồi, sữa, trứng)
• Vitamin C (trái cây họ cam quýt, cà chua, dâu tây, ớt chuông, rau họ cải)
• Probiotics (sữa chua, dưa cải bắp, miso, …)
• Kẽm (hàu, đậu, các loại hạt)
• Các loại dầu tốt cho sức khỏe (dầu ô liu, dầu hạt gai dầu, dầu gan cá tuyết)

Các bạn cũng cần lưu ý rằng, kế hoạch ăn uống nên được thiết kế riêng dựa trên nhu cầu riêng của từng người. Do đó, các bạn có thể trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được hỗ trợ lựa chọn thực phẩm phù hợp với chế độ ăn uống của bản thân.

Tránh các tác nhân kích hoạt, gây bùng phát chàm chân

Về bản chất, chỉ cần một tác nhân kích thích cũng có thể làm bùng phát bệnh eczema. Nhiều người bị chàm chân eczema cũng bắt đầu từ việc bị dị ứng (môi trường, thực phẩm, thành phần trong sản phẩm). Do đó, khi các bạn nhạy cảm với khí hậu, căng thẳng, hoặc thậm chí thiếu ngủ hoặc chất liệu của giày dép như giày thể thao và dép xăng đan cũng có thể gây bùng phát eczema chân cho bản thân.

Nên khi xác định chính xác các tác nhân kích thích có thể làm giảm các đợt bùng phát và triệu chứng eczema. Từ kinh nghiệm bản thân và chẩn đoán của bác sĩ mà các bạn có thể chủ động loại trừ các tác nhân gây dị ứng và tình trạng nhạy cảm.

Dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ

Khi các biện pháp tự nhiên không đủ, các bạn đi khám và sẽ được các bác sĩ lựa chọn điều trị các loại thuốc khác nhau, chẳng hạn như:

• Thuốc kháng histamine: Thuốc uống kháng histamine giúp làm giảm các triệu chứng liên quan đến bệnh chàm do các tác nhân gây bệnh như dị ứng môi trường gây ra.
• Kem và thuốc mỡ steroid bôi ngoài da: Bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc này dựa trên thời gian, mức độ nghiêm trọng và vị trí của bệnh chàm. Đối với hầu hết mọi người, thuốc này sẽ kiểm soát được bệnh chàm ở bàn chân.
• Thuốc sinh học: Thuốc tiêm nhắm vào một con đường cụ thể để giảm viêm, thuốc sinh học được chấp thuận cho người lớn và trẻ em từ 6 tuổi trở lên khi các phương pháp điều trị tại chỗ không có hiệu quả.

Các bạn có thể trao đổi sâu thêm với bác sĩ về tình trạng bản thân, Có thể kê thêm thuốc để kiểm soát bệnh chàm. Hãy trao đổi với bác sĩ về các lựa chọn của bạn.

Áp dụng liệu pháp ánh sáng theo chỉ định

Liệu pháp ánh sáng, hay còn gọi là liệu pháp quang trị, có thể giúp giảm ngứa và tình trạng viêm bằng cách giảm sản xuất Histamine trong da. Tại các bệnh viện, các bác sĩ sẽ điều chỉnh sử dụng các bước sóng tia UV khác nhau để điều trị bệnh chàm tại tay, chân hoặc các bộ phận khác trên cơ thể.

Trong điều trị chàm chân, các bạn có thể được thử nhiều loại liệu pháp quang trị liệu khác nhau, bao gồm tia cực tím B dải hẹp (NB-UVB) và tia cực tím A (UVA) tại các bệnh viện, cơ sở y tế.

Mặc quần áo phù hợp

Chàm chân có thể bùng phát do bị bí mồ hôi, vớ và ma sát. Môi trường ẩm ướt do đi tất, mồ hôi toát ra có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng các vết thương hở, xước da khi bị chàm chân. Các bạn nên chọn giày dép thoải mái, vừa vặn và không chật, đồng thời mang vớ làm từ 100% cotton (tránh chất liệu tổng hợp). Khi bị chàm chân, các bạn nên cởi giày càng nhiều càng tốt và không buộc dây giày quá chặt.

Những câu hỏi thường gặp khi chân bị chàm

Một số câu hỏi thường gặp được tổng hợp bởi Sebamed xin gửi các bạn tham khảo:

Làm thế nào để nhận biết bệnh chàm ở chân?

Các bạn đi khám sức khỏe tổng quát hoặc đến các cơ sở y tế kiểm tra với các bác sĩ có thể giúp phát hiện bệnh chàm ở bàn chân. Mỗi loại bệnh chàm mà ở mỗi người sẽ có các biểu hiện khác nhau như da đỏ, viêm, khô, bong tróc, đổi màu, hoặc có thể bị phồng rộp,.. cần chẩn đoán từ bác sĩ để có thể xác định chính xác tình trạng.

Bạn nên tránh những gì khi bị chàm chân?

Nếu bạn bị chàm chân, bạn nên tránh những thứ có thể gây bùng phát chàm chân của bản thân. Những yếu tố này sẽ khác nhau tùy từng người nhưng có thể bao gồm một số loại vải (như len), nước hoa, hương liệu, thực phẩm và các chất gây dị ứng môi trường, và nhiệt độ khắc nghiệt.

Bạn có thể chữa khỏi bệnh chàm ở chân vĩnh viễn không?

Chàm ở chân có thể xuất hiện đột ngột rồi thuyên giảm. Hiện chưa có cách chữa khỏi, nhưng bạn có thể thực hiện các biện pháp để kiểm soát bệnh chàm ở chân. Ở trẻ em thì có thể tự khỏi khi lớn lên.

Không điều trị chàm chân có sao không?

Khi chàm chân không được điều trị đúng cách, có thể xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng. Dấu hiệu nhiễm trùng thứ phát bao gồm da sưng đỏ lan rộng, nóng khi sờ vào, xuất hiện mủ hoặc dịch tiết có mùi hôi, và có thể kèm theo sốt. Các vết loét không lành hoặc lành chậm, đặc biệt ở người mắc viêm da tĩnh mạch, cũng là dấu hiệu cần được chú ý. Nếu triệu chứng ngứa trở nên không kiểm soát được, ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ và sinh hoạt hàng ngày, hoặc nếu da xuất hiện các thay đổi màu sắc bất thường, cần tìm đến sự trợ giúp của chuyên gia y tế ngay lập tức.

Do đó, các bạn khi chàm chân nên tuân thủ điều trị và làm theo lời khuyên của bác sĩ.

Bạn nên đi loại tất nào khi bị chàm ở chân?

Một số chất liệu như len, polyester và nylon có thể gây đổ mồ hôi, ma sát và quá nóng, khiến bệnh chàm ngứa ngáy. Tất làm từ 100% cotton thấm hút mồ hôi và giúp da thông thoáng.

Chàm chân là một nhóm bệnh lý da phức tạp với nhiều thể bệnh khác nhau, từ viêm da dị ứng phổ biến đến các dạng đặc biệt như chàm tổ đỉa, viêm da thần kinh và viêm da tĩnh mạch. Mỗi loại chàm có những đặc điểm riêng biệt về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị.

Mặc dù chàm chân hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn, nhưng với sự hiểu biết đúng đắn và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa, điều trị tích cực, đa số bệnh nhân có thể kiểm soát tốt triệu chứng và duy trì chất lượng cuộc sống bình thường. Hi vọng với bài viết tổng quan về Bị chàm chân trên đây của Sebamed đã mang những thông tin hữu ích đến các bạn tham khảo.