Vảy nến da đầu: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị chuẩn

Vảy nến da đầu (scalp psoriasis) là một dạng của Vảy nến, bệnh viêm da mãn tính, không lây nhiễm, đặc trưng bởi các mảng da dày lên, đỏ hoặc đổi màu, phủ bởi vảy trắng hoặc bạc trên vùng da đầu. Nếu đang nghi ngờ bị vảy nến da đầu, cùng Sebamed tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị và lưu ý dùng dầu gội, chế độ ăn cho người bị vảy nến da đầu.

Nguyên nhân bị vảy nến da đầu

Cơ chế bệnh lý

Nguyên nhân bị vảy nến da đầu hình thành chủ yếu do sự rối loạn của hệ miễn dịch. Theo Cleveland Clinic, khi hệ miễn dịch bị kích hoạt quá mức, cơ thể bắt đầu tăng tốc quá trình sản sinh tế bào da. Thông thường, chu kỳ tái tạo tế bào da mất khoảng 28-30 ngày, nhưng ở người bị vảy nến, quá trình này chỉ diễn ra trong 3-4 ngày.

Sự sản sinh quá nhanh khiến các tế bào mới chưa kịp bong ra đã bị lớp tế bào mới hơn đẩy lên, dẫn đến tình trạng tích tụ và tạo nên các mảng da dày, bong vảy trắng hoặc bạc trên da đầu. Chính sự tích tụ bất thường này tạo nên đặc trưng của bệnh vảy nến là da bị dày, khô, và dễ bong tróc.

Yếu tố nguy cơ và khởi phát

Không chỉ do yếu tố miễn dịch, vảy nến da đầu còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau.

Trước hết là di truyền, nếu trong gia đình có người từng bị vảy nến, bạn sẽ có nguy cơ cao hơn mắc bệnh do mang các gen nhạy cảm với rối loạn miễn dịch.

Ngoài ra, các yếu tố môi trường và tâm lý cũng có thể kích hoạt hoặc làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Các tác nhân như căng thẳng kéo dài (stress), nhiễm trùng, da bị tổn thương (như phỏng nắng, cào gãi mạnh), hay thay đổi nội tiết đều có thể là “chất xúc tác” khiến bệnh bùng phát.

Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, lối sống thiếu lành mạnh như hút thuốc, uống rượu thường xuyên, chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa hoặc thừa cân, béo phì đều góp phần làm tăng mức độ viêm, khiến bệnh vảy nến da đầu tiến triển nặng hơn.

Bên cạnh đó, việc bạn dùng một số loại thuốc, như thuốc hạ huyết áp (beta-blockers), thuốc trị trầm cảm hoặc thuốc chống sốt rét, cũng có thể gây khởi phát hoặc làm tái phát các đợt vảy nến da đầu.

Vì sao da đầu dễ bị vảy nến ảnh hưởng?

Vảy nến có thể xảy ra ở nhiều vùng da trên cơ thể. Nhưng so với các vảy nến ở tai, viêm khớp vảy nến,… các bạn dễ bị mắc vảy nến da đầu hơn hẳn. Bởi so với các vùng da khác, da đầu là nơi có cấu trúc đặc biệt: chứa nhiều nang tóc, tuyến bã nhờn và thường xuyên tiếp xúc với dầu gội, thuốc nhuộm hay hóa chất tạo kiểu tóc.

Chính vì vậy, vùng da đầu dễ bị kích ứng, dễ tích tụ bã nhờn và tế bào chết. Tất cả tạo điều kiện thuận lợi cho vảy nến da đầu hình thành và phát triển. Điều này cũng khiến việc điều trị trở nên phức tạp hơn, vì thuốc bôi khó thấm sâu qua lớp tóc dày.

Dấu hiệu bệnh vảy nến da đầu

Những triệu chứng điển hình

Triệu chứng của bệnh vảy nến da đầu rất đa dạng, nhưng dấu hiệu phổ biến nhất là những mảng da dày, đỏ hoặc đổi màu (đỏ, trắng, hoặc đỏ-nâu tùy tông da). Các mảng này thường xuất hiện ở vùng đỉnh đầu, trán, phía sau gáy hoặc lan ra sau tai.

Người bệnh thường thấy bong tróc vảy trắng hoặc bạc, khiến nhiều người nhầm lẫn với gàu thông thường. Tuy nhiên, các vảy của vảy nến dày hơn, bám chắc và lan rộng hơn gàu. Ngoài ra, da đầu có thể ngứa rát, nóng, đau hoặc có cảm giác căng, đặc biệt khi các mảng vảy bị kích thích hoặc gãi mạnh.

Một số trường hợp nặng có thể xuất hiện vết nứt, chảy máu nhẹ khi cào gãi hoặc rụng tóc tạm thời do viêm kéo dài.

Phân biệt vảy nến da đầu và gàu

Dù có vẻ giống nhau, vảy nến da đầu và gàu là hai tình trạng hoàn toàn khác biệt. Theo đó, gàu chỉ gây bong tróc nhẹ, không tạo mảng dày và không làm da đỏ rõ rệt. Trong khi đó, vảy nến thường tạo mảng da dày, khô, có màu đỏ hoặc bạc, kèm cảm giác ngứa, đau và có thể lan xuống cổ, trán hoặc vùng quanh tai.

Phân biệt vảy nến da đầu cấp độ nhẹ và nặng

Tùy vào mức độ tổn thương, bệnh có thể chia làm hai dạng chính:

• Vảy nến da đầu nhẹ: chỉ xuất hiện vài mảng nhỏ, vảy mỏng, ít ngứa và dễ kiểm soát.
• Vảy nến da đầu nặng: mảng lan rộng khắp đầu, vảy dày, ngứa dữ dội, rụng tóc và ảnh hưởng nhiều đến tâm lý người bệnh.

Cách trị vảy nến da đầu

Đầu tiên, các bạn cần nắm được nguyên tắc điều trị của bệnh. Hiện nay bệnh vảy nến da đầu không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nhờ phác đồ điều trị đúng và thay đổi lối sống. Mục tiêu của điều trị là giảm viêm, làm mỏng vảy, phục hồi da và ngăn tái phát.

Tùy theo mức độ bệnh từ nhẹ, trung bình hay nặng mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp.

Cách trị vảy nến da đầu y khoa

Các bạn sẽ được bác sĩ hướng điều trị tại chỗ với các sản phẩm thuốc bôi kết hợp dầu gội đầu có chứa than đá (coal tar) và acid salicylic giúp làm mềm, bong vảy và giảm viêm. Với trường hợp viêm mạnh, corticosteroid tại chỗ thường được sử dụng để giảm nhanh triệu chứng.

Ngoài ra, các loại thuốc hoặc hợp chất tổng hợp có cấu trúc và chức năng tương tự như vitamin D tự nhiên (như calcipotriol) được xem là lựa chọn thay thế an toàn khi không thể dùng steroid lâu dài điều trị bệnh vảy nến. Bên cạnh đó, người bệnh nên duy trì kem dưỡng ẩm (emollient) để hạn chế khô và bong tróc (NHS Inform).

• Quang trị liệu (Phototherapy): Với trường hợp lan rộng hoặc không đáp ứng điều trị tại chỗ, bác sĩ có thể chỉ định chiếu tia UVB hoặc PUVA giúp làm chậm quá trình tăng sinh tế bào.
• Thuốc toàn thân (Systemic treatment): Ở giai đoạn nặng, các bác sĩ sẽ cân nhắc, khuyến nghị sử dụng thuốc như methotrexate, ciclosporin hoặc thuốc sinh học (biologics) để ức chế miễn dịch, giảm phản ứng viêm từ bên trong cơ thể.

Cách trị vảy nến da đầu tại nhà và chăm sóc hỗ trợ

Đối với những trường hợp bị vảy nến da đầu nhẹ, việc chăm sóc đúng cách tại nhà cũng rất quan trọng. Với tình trạng da mỏng và đang nhạy cảm như vậy, câu hỏi được quan tâm phổ biến nhất là: Vảy nến da đầu nên gội gì? Người bệnh nên chọn dầu gội đầu trị vảy nến chuyên dụng có chứa acid salicylic, than đá, kẽm pyrithione hoặc ketoconazole, hoặc các loại dầu gội trị gàu giúp loại bỏ tế bào chết, giảm ngứa mà không gây kích ứng da mỏng manh.

Khi gội đầu, nên massage nhẹ nhàng, tránh cào gãi mạnh vì dễ làm nứt da và lan rộng vùng tổn thương. Ngoài ra, cần tránh các yếu tố kích thích như thuốc nhuộm tóc, nhiệt độ cao, hoặc hóa chất mạnh.

>>> Sản phẩm tham khảo: Dầu gội ngăn ngừa gàu Sebamed (200ml)

Một lối sống lành mạnh cũng đóng vai trò lớn trong kiểm soát bệnh: giảm stress, ngủ đủ giấc, ngừng hút thuốc, hạn chế rượu và duy trì cân nặng hợp lý. Bên cạnh đó, cũng có sự quan tâm về Vảy nến da đầu kiêng ăn gì không? Thực tế, chế độ ăn uống giảm viêm, bổ sung nhiều rau xanh, cá biển, omega-3 trong khẩu phần ăn và tránh thực phẩm quá cay, mặn hoặc nhiều dầu mỡ sẽ giúp cơ thể bạn và hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.

Vảy nến da đầu có chữa được không?

Theo các chuyên gia, vảy nến da đầu không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu tuân thủ điều trị và chăm sóc đúng, bệnh hoàn toàn có thể ổn định trong thời gian dài. Với vảy nến da đầu nhẹ, thời gian cải thiện có thể chỉ sau vài tuần kiên trì.

Những lưu ý khi bị vảy nến da đầu

Khi nhận thấy các dấu hiệu như mảng đỏ lan rộng, chảy máu, rụng tóc nhiều hoặc ngứa rát dữ dội, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Lưu ý rằng, quá trình điều trị vảy nến da đầu cần kiên nhẫn, bởi thuốc tại chỗ thường mất 4-6 tuần mới thấy rõ cải thiện. Không nên tự ý cào gỡ lớp vảy vì có thể gây tổn thương da và kích hoạt phản ứng Koebner, khiến vảy nến lan rộng.

Ngoài ra, hãy chọn dầu gội dịu nhẹ, tránh sản phẩm chứa cồn hoặc hương liệu mạnh. Trong quá trình điều trị, nên hạn chế các thủ thuật tạo kiểu như uốn, nhuộm hoặc sấy tóc ở nhiệt độ cao.

Các bạn cũng giữ tâm lý ổn định, tinh thần thoải mái cũng góp phần rất lớn trong việc giảm tái phát bệnh vảy nến da đầu, bởi căng thẳng là một trong những yếu tố kích hoạt hàng đầu.

Bệnh vảy nến da đầu là một rối loạn da mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện và điều trị sớm. Việc hiểu rõ nguyên nhân bị vảy nến da đầu, nhận biết dấu hiệu bệnh và tuân thủ cách trị vảy nến da đầu đúng cách sẽ giúp người bệnh duy trì da đầu khỏe mạnh và tự tin hơn trong cuộc sống.

Nếu bạn đang gặp tình trạng da đầu bị vảy nến, đừng chủ quan hay tự điều trị tại nhà bằng mẹo dân gian chưa kiểm chứng. Hãy đến bác sĩ da liễu để được hướng dẫn cụ thể, chọn đúng phương pháp và loại dầu gội đầu trị vảy nến phù hợp nhất.