Bị nẻ vùng kín: Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Vùng kín là khu vực nhạy cảm, có cấu tạo da mỏng manh, luôn cần được giữ ẩm và bảo vệ cẩn thận. Thế nhưng, nhiều người lại gặp phải tình trạng bị nẻ vùng kín, nó không chỉ gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày mà còn tiềm ẩn nguy cơ viêm nhiễm nếu không được xử lý kịp thời. Cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân và phương pháp điều trị nẻ vùng kín qua bài viết dưới đây.

Tình trạng bị nẻ vùng kín là thế nào?

Bị nẻ vùng kín là hiện tượng vùng da ở bộ phận sinh dục gồm âm hộ ở nữ, bao quy đầu hoặc dương vật ở nam bị khô, bong tróc, nứt nẻ, đôi khi kèm ngứa, rát hoặc đau khi cọ xát. Đây không phải là một bệnh riêng biệt mà là một triệu chứng của nhiều nguyên nhân khác nhau, từ môi trường, thói quen sinh hoạt cho đến các bệnh lý da liễu hoặc viêm nhiễm.

Lúc này, lớp da bên ngoài mất nước và giảm tính đàn hồi, dẫn đến nứt rạn, bong tróc hoặc rách nhẹ. Vùng da vùng kín vốn mỏng, nhạy cảm và được bảo vệ bởi lớp màng ẩm tự nhiên cùng hệ vi sinh vật cân bằng. Khi lớp bảo vệ này bị suy yếu bởi yếu tố bên ngoài hoặc bệnh lý bên trong, da dễ bị tổn thương cơ học là ma sát, tổn thương hóa học là chất tẩy rửa hoặc tổn thương sinh học là vi khuẩn và nấm.

Điểm đặc biệt là vùng kín có nhiệt độ cao, độ ẩm cao, lại thường xuyên tiếp xúc với mồ hôi, dịch tiết và quần áo. Điều này khiến tình trạng nẻ ở đây khác với nẻ môi hay tay, vừa dễ nhiễm khuẩn hơn, vừa gây ảnh hưởng lớn tới sinh hoạt cá nhân và quan hệ tình dục.

Nguyên nhân dẫn đến bị nẻ vùng kín

Sau đây là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng bị nẻ vùng kín, cụ thể:

Thay đổi nội tiết tố

Nội tiết tố, đặc biệt là estrogen ở nữ giới và testosterone ở nam giới, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe làn da và niêm mạc vùng kín. Khi lượng hormone này suy giảm, lớp niêm mạc sẽ trở nên mỏng hơn, giảm khả năng giữ ẩm và dễ bị tổn thương, vùng kín dễ khô rát và nứt nẻ.

Ở phụ nữ, tình trạng này thường gặp trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh, sau sinh, cho con bú hoặc trong thời điểm trước kỳ kinh nguyệt. Khi estrogen giảm, tuyến nhờn và tuyến tiết dịch ở âm đạo hoạt động kém, dẫn đến khô rát, dễ nứt nẻ. Sự thay đổi nội tiết tố còn làm giảm tuần hoàn máu đến khu vực này, khiến các tế bào da không được nuôi dưỡng đầy đủ, khả năng tái tạo và phục hồi cũng chậm hơn.

Dùng thuốc

Một số loại thuốc có tác dụng phụ gây khô niêm mạc và da, trong đó có vùng kín, ví dụ như thuốc tránh thai, thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu,…Đặc biệt, khi sử dụng các thuốc này lâu dài, lớp bảo vệ tự nhiên của da bị suy yếu, dễ dẫn tới kích ứng và tổn thương cơ học, gây bị nẻ vùng kín. Trong nhiều trường hợp, tác dụng phụ này có thể giảm sau khi ngừng thuốc, nhưng đôi khi cần kết hợp biện pháp dưỡng ẩm, bảo vệ da để tránh tổn thương tái phát.

Thiếu chất dinh dưỡng

Chế độ ăn uống thiếu hụt vitamin A, vitamin E, kẽm và các axit béo thiết yếu là nguyên nhân âm thầm nhưng khá phổ biến dẫn đến tình trạng bị nẻ vùng kín. Khi thiếu các dưỡng chất này, da vùng kín sẽ trở nên khô, mỏng, kém đàn hồi và dễ nứt nẻ hơn, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết khô hanh hoặc khi có ma sát mạnh.

Dung dịch vệ sinh và đồ lót

Việc lạm dụng dung dịch vệ sinh chứa chất tẩy mạnh, hương liệu hoặc cồn có thể làm mất cân bằng độ pH và tiêu diệt lợi khuẩn ở vùng kín. Khi lớp bảo vệ tự nhiên bị phá vỡ, da trở nên khô, dễ kích ứng và bong tróc. Không chỉ vậy, thói quen rửa vùng kín quá nhiều lần trong ngày hoặc dùng nước quá nóng cũng góp phần làm mất độ ẩm. 

Bên cạnh đó, đồ lót quá chật hoặc làm từ chất liệu không thấm hút như nylon, polyester gây bí hơi, giữ mồ hôi và tạo môi trường ẩm nóng. Sự ma sát liên tục từ quần áo bó sát còn làm tổn thương lớp biểu bì, dẫn đến trầy xước và nứt nẻ. Nếu không thay đồ lót thường xuyên hoặc giặt không sạch, vi khuẩn và nấm dễ phát triển, khiến tình trạng nứt nẻ kèm viêm nhiễm trở nên nghiêm trọng hơn.

Mệt mỏi, căng thẳng

Căng thẳng kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng mà còn tác động trực tiếp đến hệ nội tiết và miễn dịch. Khi cơ thể ở trạng thái stress, hormone cortisol tăng cao, làm rối loạn chu kỳ hormone sinh dục và giảm tiết dịch bôi trơn tự nhiên ở vùng kín, gây bị nẻ vùng kín. 

Đồng thời, mệt mỏi và căng thẳng cũng khiến tuần hoàn máu kém, lượng dưỡng chất và oxy đến nuôi tế bào da bị hạn chế, dẫn đến tình trạng da khô, giảm đàn hồi và dễ tổn thương.

Bệnh lý da liễu 

Một số bệnh da liễu có thể biểu hiện ở vùng kín và gây bị nẻ vùng kín, trong đó phổ biến nhất là:

• Chàm âm đạo (eczema): gây ngứa, đỏ, bong vảy, da dày lên hoặc nứt rạn.
• Vảy nến: tạo mảng đỏ giới hạn rõ, bong vảy trắng, đôi khi có vết nứt sâu gây đau.
• Bệnh lichen phẳng: gây tổn thương dạng mảng đỏ hoặc loét, ngứa rát và có thể để lại sẹo.
• Bệnh lichen xơ hóa: khiến da vùng kín trắng, mỏng, dễ rách và nứt khi có ma sát.

Các bệnh lý này thường mang tính mạn tính, tái phát nhiều lần, và nếu không điều trị sớm có thể gây biến dạng hoặc sẹo vĩnh viễn ở vùng kín.

Tâm lý khi quan hệ

Tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc tiết dịch bôi trơn tự nhiên ở nữ giới. Khi lo lắng, căng thẳng hoặc thiếu hưng phấn, lượng dịch tiết sẽ giảm, khiến âm đạo khô và dễ bị tổn thương do ma sát khi quan hệ. Quan hệ quá mạnh bạo hoặc không sử dụng chất bôi trơn làm tăng nguy cơ trầy xước, nứt nẻ sau quan hệ. 

Cách điều trị vùng kín bị nứt

Trước khi bắt tay vào điều trị, việc quan trọng nhất là xác định nguyên nhân gây bị nẻ vùng kín. Nếu nứt do khô da, ma sát hoặc dị ứng, có thể cải thiện bằng chăm sóc tại nhà. Nhưng nếu nguyên nhân đến từ bệnh lý viêm nhiễm hoặc bệnh da liễu, cần điều trị y tế đặc hiệu. Bỏ qua bước này dễ khiến tình trạng kéo dài, tái phát hoặc nặng hơn.

Chăm sóc và điều trị tại nhà

• Chỉ rửa vùng kín 1-2 lần/ngày bằng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh dịu nhẹ, pH 4-6.
• Tránh dùng xà phòng, sữa tắm, dung dịch chứa cồn hoặc hương liệu mạnh, lau khô nhẹ nhàng bằng khăn bông mềm.
• Dùng kem dưỡng ẩm không mùi, không chứa paraben hoặc gel dưỡng chứa aloe vera, vitamin E, glycerin để giữ ẩm và phục hồi da.
• Mặc đồ lót cotton thoáng khí, tránh quần bó sát, thay đồ lót ít nhất 2 lần/ngày.
• Uống đủ 1,5-2 lít nước/ngày, ăn thực phẩm giàu vitamin A, E, kẽm, omega-3, hạn chế rượu bia, cà phê và đồ cay nóng.
• Tránh quan hệ mạnh bạo khi đang có vết nứt hoặc viêm nhiễm.

Điều trị y tế 

• Sử dụng thuốc bôi chống viêm, giảm ngứa hydrocortisone liều thấp; thuốc bôi chống nấm clotrimazole, miconazol nếu nguyên nhân là nấm và thuốc kháng khuẩn tại chỗ khi có bội nhiễm vi khuẩn.
• Thuốc kháng nấm (fluconazole) hoặc kháng sinh nếu tình trạng nặng và lan rộng. Thuốc bổ sung nội tiết (estrogen dạng kem hoặc viên uống) trong trường hợp thiếu hụt hormone ở phụ nữ mãn kinh.
• Chàm, vảy nến, lichen sclerosus cần thuốc điều trị đặc hiệu và theo dõi lâu dài. Có thể kết hợp quang trị liệu hoặc thuốc ức chế miễn dịch khi bệnh nặng.

Lưu ý khi điều trị bị nẻ vùng kín không tự ý mua và dùng thuốc bôi corticoid liều cao vì có thể làm mỏng da, teo da. Tránh gãi hoặc cào vì sẽ làm rách sâu hơn, dễ nhiễm trùng. Nếu sau 3-5 ngày chăm sóc tại nhà không cải thiện, cần đi khám phụ khoa hoặc da liễu.

Bạn có thể tham khảo sử dụng dung dịch vệ sinh phụ nữ Sebamed pH 3.8. Đây là sản phẩm lý tưởng cho chăm sóc vùng kín một cách khoa học và an toàn mỗi ngày. Với độ pH 3.8 chuẩn cân bằng pH âm đạo, sản phẩm giúp duy trì và cân bằng hệ vi sinh tự nhiên, hỗ trợ bảo vệ “cô bé” khỏi các tác nhân gây viêm nhiễm mà không làm mất đi lợi khuẩn có ích. Đặc biệt, sản phẩm đã được kiểm nghiệm lâm sàng tại Bệnh viện phụ sản hàng đầu CHLB Đức, đảm bảo an toàn và hiệu quả cho cả phụ nữ trưởng thành và tuổi dậy thì. 

Tình trạng bị nẻ vùng kín tuy không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng nếu kéo dài hoặc kèm theo các dấu hiệu viêm nhiễm thì có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm nguyên nhân, kết hợp chăm sóc đúng cách và điều trị kịp thời sẽ giúp phục hồi nhanh chóng, đồng thời ngăn ngừa tái phát.